Discriminatie en uitsluiting zijn nog steeds een dagelijkse realiteit in de samenleving. Vaak zijn deze vormen van uitsluiting subtiel en niet altijd direct zichtbaar. Tegelijkertijd ontbreekt het veel mensen aan kennis over wat discriminatie precies inhoudt en hoe ze hierop kunnen reageren. Jurriaan Omlo, partner bij het Instituut voor Inclusief Vakmanschap, benadrukt de urgentie:

Dr. Jurriaan Omlo is zelfstandig onderzoeker en adviseur, gespecialiseerd in discriminatie, cultuursensitief werken en sociale spanningen. Hij promoveerde op de perspectieven van Marokkaans-Nederlandse jongvolwassenen op integratie en discriminatie en publiceerde over de impact ervan en hoe diverse groepen hiermee omgaan. Daarnaast onderzoekt hij hoe overheden, sociale professionals en omstanders discriminatie kunnen bestrijden. Met diepgaand kwalitatief onderzoek en evaluatiestudies draagt hij bij aan beter beleid en praktijkgerichte oplossingen binnen het sociale domein.

“Nut en noodzaak hangen voor een groot deel samen met het feit dat er nog steeds veel discriminatie en racisme is. Mensen hebben soms een gebrek aan kennis en inzicht in wat discriminatie überhaupt is.”

Maar het probleem ligt niet alleen bij het herkennen van discriminatie. Zelfs wanneer mensen zich ervan bewust zijn, weten ze vaak niet hoe ze moeten reageren. Dit fenomeen wordt ook wel handelingsverlegenheid genoemd.

“Ik denk dat veel mensen best tegen discriminatie zijn, maar niet zo goed weten hoe ze als omstander kunnen reageren. Soms herkennen ze het niet, soms durven ze niet in te grijpen uit angst voor negatieve gevolgen, en soms weten ze simpelweg niet wat ze kunnen zeggen of doen.”

Handelingsverlegenheid doorbreken

Handelingsverlegenheid speelt niet alleen een rol in de algemene samenleving, maar is ook merkbaar in professionele omgevingen. Of je nu jongerenwerker, politieagent of docent bent, in veel beroepen is er onzekerheid over hoe je effectief en gepast kunt handelen bij situaties van uitsluiting of discriminatie.

“Je ziet bij professionals ook veel handelingsverlegenheid. Ze weten niet altijd hoe ze moeten reageren. Daarom is inclusief vakmanschap hard nodig in deze tijd.”

Inclusief vakmanschap betekent dat professionals de vaardigheden ontwikkelen om niet alleen discriminatie te herkennen, maar ook in te grijpen op een manier die bijdraagt aan een veilige en inclusieve omgeving.

De rol van training en bewustwording

Trainingen spelen een cruciale rol in het vergroten van bewustwording en het ontwikkelen van vaardigheden. Het Instituut voor Inclusief Vakmanschap biedt trainingen die professionals helpen om hun handelingsverlegenheid te doorbreken.

“Een deel van de trainingen die ik geef, richt zich op hoe je als omstander kunt reageren. Maar ook op hoe je schurende gesprekken voert. Dat is hard nodig, want hoe meer mensen zich uitspreken, hoe sterker de norm wordt dat discriminatie niet acceptabel is.”

Wanneer mensen zich wél uitspreken tegen discriminatie, wordt het signaal afgegeven dat uitsluiting niet normaal is en dat iedereen verantwoordelijkheid draagt voor een inclusieve samenleving. Door hier actief in te investeren, wordt inclusief vakmanschap een praktische vaardigheid in plaats van slechts een theoretisch concept.

Inclusief vakmanschap als blijvende ontwikkeling

Inclusie is geen statisch begrip. Wat vandaag als inclusief wordt gezien, kan morgen veranderen door maatschappelijke ontwikkelingen. Daarom is inclusief vakmanschap geen einddoel, maar een continu proces. Het vraagt om voortdurende reflectie en aanpassing aan nieuwe inzichten.

“Inclusie betekent dat mensen zichzelf kunnen zijn en dat verschillen geen reden zijn om mensen af te wijzen of uit te sluiten. Inclusief vakmanschap vraagt dus om een bewuste investering in hoe we een veilige omgeving creëren waarin iedereen zichzelf kan zijn en weet hoe te reageren als een grens wordt overschreden.”

Met deze aanpak wordt inclusief vakmanschap een essentieel onderdeel van professioneel handelen in een diverse samenleving. Niet alleen als morele plicht, maar als een praktische en noodzakelijke vaardigheid om uitsluiting te doorbreken en een inclusieve toekomst te realiseren.